Ung thư cổ tử cung là một trong những loại ung thư phổ biến nhất ở phụ nữ, nhưng điều đáng mừng là nó có thể được phòng ngừa và điều trị hiệu quả nếu phát hiện sớm. Một trong những chìa khóa quan trọng nhất giúp phát hiện sớm ung thư cổ tử cung là xét nghiệm PAP (Papanicolaou). Bài viết này sẽ làm rõ tầm quan trọng của xét nghiệm PAP, lý do tại sao phụ nữ nên thực hiện xét nghiệm định kỳ và chi tiết quy trình thực hiện PAP.
Phát hiện, sàng lọc sớm ung thư cổ tử cung tăng cơ hội điều trị bệnh
Hiện nay, tỷ lệ mắc ung thư cổ tử cung đang gia tăng trên toàn cầu, và Việt Nam cũng không ngoại lệ. Mỗi năm, trên thế giới có khoảng 252.000 phụ nữ được chẩn đoán mới mắc ung thư cổ tử cung, trong đó có hơn 274.000 ca tử vong. Đáng chú ý, 80% các trường hợp tử vong này xảy ra ở các nước đang phát triển và xu hướng này đang ngày càng tăng. Ở Việt Nam, mỗi năm có hơn 5.100 ca mới mắc ung thư cổ tử cung và khoảng 2.400 phụ nữ tử vong do căn bệnh này.
HPV (Human Papillomavirus) là một loại virus phổ biến có thể gây nhiễm trùng ở cả nam và nữ. Có hơn 100 loại HPV khác nhau, trong đó một số loại có thể gây ra các bệnh lý như mụn cóc sinh dục, và nguy hiểm hơn, một số loại có thể dẫn đến ung thư. Đặc biệt, HPV là nguyên nhân chính gây ra ung thư cổ tử cung ở phụ nữ.
Ung thư cổ tử cung xảy ra khi các tế bào ở cổ tử cung phát triển bất thường và không kiểm soát được, dẫn đến hình thành khối u. Nhiễm HPV, đặc biệt là các loại HPV nguy cơ cao như HPV-16 và HPV-18, có thể dẫn đến sự phát triển của ung thư cổ tử cung nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Tuy nhiên, việc tiêm vaccine HPV và thực hiện các xét nghiệm định kỳ như Pap smear và HPV-DNA test có thể giúp phòng ngừa và phát hiện sớm ung thư cổ tử cung.
Phương pháp nâng cao tỷ lệ sàng lọc ung thư cổ tử cung cho cộng đồng
Để đối phó với tình trạng này và tăng cường hiệu quả sàng lọc ung thư cổ tử cung, Bộ Y tế đã ban hành “Hướng dẫn hoạt động dự phòng, sàng lọc, phát hiện sớm và quản lý ung thư cổ tử cung tại cộng đồng” theo đề án 818 đến năm 2030.
Các phương pháp được áp dụng và khuyến khích bao gồm nghiệm pháp VIA, nghiệm pháp VILI, xét nghiệm tế bào cổ tử cung và xét nghiệm HPV DNA. Với sự phát triển về kinh tế và cơ sở hạ tầng tại các bệnh viện, phòng khám ở Việt Nam, các phương pháp này đang được triển khai rộng rãi và hiệu quả trong việc sàng lọc, phát hiện sớm và chính xác ung thư cổ tử cung.
Xét nghiệm PAP – Phết tế bào cổ tử cung
Phết tế bào cổ tử cung (Pap Smear) là một xét nghiệm tế bào học nhằm phát hiện các tế bào bất thường trong lớp biểu mô cổ tử cung. Đây là phương pháp sàng lọc do George Nicolas Papanicolaou, một bác sĩ người Hy Lạp, phát minh. Tầm soát ung thư cổ tử cung thường được khuyến nghị cho phụ nữ từ 21-65 tuổi, đặc biệt là nhóm phụ nữ trong độ tuổi từ 30-50, đã có quan hệ tình dục.
Xét nghiệm PAP không chỉ giúp phát hiện ung thư mà còn có thể phát hiện các tổn thương tiền ung thư (còn gọi là tân sản trong biểu mô cổ tử cung – CIN). Khi các bất thường này được phát hiện kịp thời, bác sĩ có thể tiến hành các biện pháp điều trị đơn giản để ngăn ngừa chúng phát triển thành ung thư. Đây là lý do tại sao xét nghiệm PAP được coi là một biện pháp sàng lọc quan trọng trong việc phòng ngừa ung thư cổ tử cung.
Các bước thực hiện xét nghiệm PAP
1. Lấy mẫu bệnh phẩm và chuẩn bị phiến đồ
– Phương pháp tế bào học cổ điển: Sử dụng que bẹt Ayre cải tiến hoặc chải tế bào để lấy mẫu, sau đó dàn lên lam kính và cố định ngay bằng dung dịch cồn.
– Phương pháp tế bào học nhúng dịch: Dùng dụng cụ phết chuyên biệt để thu mẫu và chuyển vào dung dịch bảo quản trước khi đưa đến cơ sở xét nghiệm.
2. Nhuộm mẫu
Mẫu cố định được nhuộm theo phương pháp Papanicolaou. Phiến đồ nhúng dịch được xử lý bằng máy và nhuộm tự động.
3. Đánh giá kết quả
Để tăng cường hiệu quả xét nghiệm, bộ sản phẩm nhuộm tế bào cổ tử cung ABT® PAPANICOLAOU STAINING KIT đã được phát triển bởi Công ty TNHH Giải pháp Y sinh ABT. Bộ kit này bao gồm các dung dịch nhuộm chuyên dụng cho xét nghiệm Pap Smear.
Bảo quản và sử dụng
Bộ kit có hạn sử dụng 12 tháng từ ngày sản xuất và cần bảo quản ở nhiệt độ từ 15 – 30°C, tránh ánh sáng trực tiếp. Bộ kit bao gồm ba loại dung dịch nhuộm khác nhau cho nhân tế bào và tế bào chất.
Quy trình chuẩn bị mẫu và nhuộm Papanicolaou (PAP):
Pap nhúng dịch (Liquid-based Pap Test):
– Mẫu dịch phết cổ tử cung sẽ được tiến hành thu nhận và xử lý theo quy trình của TopPURE ® HPV Pap Smear Collection Kit (HI-016).
– Mẫu dịch phết được chuyển trên lam kính bằng máy phết lam và cốc lọc tương ứng.
Pap truyền thống:
– Mẫu dịch phết cổ tử cung sau khi thu nhận sẽ được phết trực tiếp lên trên lam kính.
Quy trình nhuộm Papanicolaou (PAP):
– Bước 1: Cố định mẫu bằng Ethanol 96 ở hộp 1 trong vòng 15 phút.
– Bước 2: Nhúng 5 lần lam kính sau cố định vào nước rửa ở hộp 2.
– Bước 3: Nhuộm nhân bằng ABT ® Nuclear Stain Solution ở hộp số 3 trong vòng 1 phút.
– Bước 4: Nhúng 5 lần lam kính sau nhuộm nhân vào nước máy ở hộp 2.
– Bước 5: Nhúng lam kính lần lượt vào Ethanol 96 ở hộp 4, 5. Mỗi hộp nhúng 5 lần.
– Bước 6: Nhuộm tế bào chất bằng ABT® OG Stain Solution ở hộp số 6 trong vòng 1 phút.
– Bước 7: Nhúng lam kính lần lượt vào Ethanol 96 ở hộp 7, 8. Mỗi hộp nhúng 5 lần.
– Bước 8: Nhuộm tế bào chất bằng ABT® EA Stain Solution ở hộp số 9 trong vòng 2 phút.
– Bước 9: Nhúng lam kính lần lượt vào Ethanol 96 ở hộp 10, 11 và 12. Mỗi hộp nhúng 5 lần.
– Bước 10: Để khô, bôi dầu khoáng và quan sát trực tiếp dưới kính hiển vi.
Lưu ý
– Kiểm tra kỹ bao bì và sản phẩm cẩn thận trước khi sử dụng. Nếu sản phẩm hư hỏng, không sử dụng.
– Luôn mang găng tay, khẩu trang trong quá trình thực hiện
– Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng, chú ý hạn sử dụng của sản phẩm trước khi sử dụng. Không sử dụng sản phẩm khi đã hết hạn.
Ý nghĩa kết quả xét nghiệm PAP
– Kết quả bình thường: Đây là dấu hiệu tốt, cho thấy không có bất thường nào trong các tế bào cổ tử cung.
– Kết quả bất thường: Nếu có bất thường, bác sĩ có thể đề nghị thêm các xét nghiệm khác như xét nghiệm HPV hoặc sinh thiết để xác định rõ hơn tình trạng.
Xét nghiệm PAP là một công cụ không thể thiếu trong việc phòng ngừa và phát hiện sớm ung thư cổ tử cung. Việc thực hiện xét nghiệm PAP định kỳ là một thói quen quan trọng giúp bảo vệ sức khỏe lâu dài của phụ nữ. Không nên chủ quan nếu kết quả xét nghiệm trước đó là bình thường, vì các bất thường có thể xuất hiện ở bất kỳ thời điểm nào.
