1. Vi khuẩn ăn thịt người là gì?
Trên thực tế, không có một loại vi khuẩn nào có thể ăn thịt người theo nghĩa đen. Thuật ngữ “vi khuẩn ăn thịt người” thường được sử dụng để mô tả các loại vi khuẩn gây ra “viêm cân mạc hoại tử“, đây là một loại nhiễm khuẩn sâu dưới da hiếm gặp, triệu chứng phát triển nhanh chóng do độc tố của vi khuẩn phá hủy các mô mỡ, mô liên kết thậm chí là các mô cơ trong cơ thể.
Có một số loại vi khuẩn được xếp vào nhóm vi khuẩn ăn thịt người, bao gồm:
- Vibrio vulnificus: Đây là loại vi khuẩn phổ biến nhất gây ra nhiễm trùng ăn thịt người. Vibrio vulnificus thường được tìm thấy trong các vùng nước ấm, chẳng hạn như vùng biển nhiệt đới và cận nhiệt đới.
- Streptococcus pyogenes: Đây là loại vi khuẩn gây ra bệnh bạch hầu, viêm họng và các bệnh nhiễm trùng khác. Streptococcus pyogenes có thể gây ra nhiễm trùng ăn thịt người ở những người có hệ miễn dịch suy yếu.
- Clostridium perfringens: Đây là loại vi khuẩn gây ra bệnh tả, ngộ độc thực phẩm và các bệnh nhiễm trùng khác. Clostridium perfringens có thể gây ra nhiễm trùng ăn thịt người ở những người bị bỏng hoặc chấn thương.
- Necrotizing fasciitis: Đây là một loại nhiễm trùng da nghiêm trọng có thể gây ra hoại tử mô. Necrotizing fasciitis có thể được gây ra bởi nhiều loại vi khuẩn khác nhau, bao gồm cả vi khuẩn gram âm và vi khuẩn gram dương.
Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) của Hoa Kỳ đã thông báo rằng, hiện nay có khoảng 12 loài Vibrio có khả năng gây bệnh cho con người. Mỗi năm, có khoảng 100 trường hợp tử vong và 80.000 trường hợp mắc bệnh được ghi nhận tại Mỹ. Trong số này, có 52.000 trường hợp bị nhiễm trùng do tiêu thụ hải sản bị ô nhiễm. Theo CDC Hoa Kỳ, người bị nhiễm trùng vết thương do Vibrio vulnificus cần phải nhận được sự chăm sóc đặc biệt hoặc thậm chí phải cắt cụt vùng bị nhiễm trùng, và tỷ lệ tử vong ước tính là khoảng 20%.
2. Tại sao Vibrio vulnificus được xem là nhân tố chính của vi khuẩn ăn thịt người?
Vibrio vulnificus là một loại vi khuẩn gram âm có khả năng di chuyển. Nó thuộc vào họ Vibrionaceae và là một trong nhiều loài Vibrio có khả năng gây bệnh cho con người. Trong số các loài này, Vibrio cholerae và Vibrio parahaemolyticus được biết đến nhiều nhất vì gây ra các trường hợp nhiễm trùng tiêu hóa cấp tính với triệu chứng nghiêm trọng như tiêu chảy.
Vibrio vulnificus thường xuất hiện ở vùng biển có nhiệt độ nước cao, từ 20°C trở lên, và phát triển tốt trong môi trường này. Đáng chú ý, Vibrio vulnificus không liên quan đến sự ô nhiễm môi trường.
Ngoài khả năng gây viêm cân mạc hoại tử, Vibrio vulnificus cũng có thể gây nhiễm khuẩn hệ thống tối cấp vô cùng nguy hiểm khi người ta tiêu thụ các loại hải sản bị nhiễm khuẩn mà không được chế biến đúng cách, bao gồm tôm, cá, nghêu và đặc biệt là hàu sống. Tỉ lệ tử vong trong trường hợp này có thể lên đến 50%.
Vibrio vulnificus là nhân tố được quan tâm nhiều nhất trong các loại vi khuẩn ăn thịt người vì những lý do sau đây:
- Vibrio vulnificus thường được tìm thấy trong các vùng nước ấm, nơi mọi người thường tham gia các hoạt động vui chơi, giải trí dưới nước.
- Khí hậu biến đổi nóng dần lên tạo điều kiện sinh trưởng cho Vibrio vulnificus, đồng thời với sự bùng phát của các ca viêm cân mạc hoại tử có nguyên nhân từ loại “vi khuẩn ăn thịt người” này.
- Vibrio vulnificus có khả năng gây ra nhiễm trùng nghiêm trọng, có thể dẫn đến hoại tử mô trong vòng vài ngày.
- Vibrio vulnificus có thể xâm nhập vào cơ thể qua các vết thương hở, chẳng hạn như vết trầy xước do tiếp xúc với nước biển và thông qua các loại hải sản sống chưa qua chế biến.
3. Triệu chứng khi mắc phải
Các triệu chứng của nhiễm trùng do Vibrio vulnificus thường xuất hiện trong vòng 24-48 giờ sau khi tiếp xúc với vi khuẩn. Các triệu chứng thường gặp bao gồm:
- Sưng đỏ và đau: Một trong những dấu hiệu đầu tiên của nhiễm trùng Vibrio vulnificus thường là vùng bị nhiễm trùng trở nên sưng đỏ và đau đớn. Đây có thể là kết quả của vi khuẩn xâm nhập vào cơ và mô trong vùng bị tổn thương, chẳng hạn như một vết cắt hoặc thương vùng biển.
- Sưng to và viêm nhiễm: Sự sưng to và viêm nhiễm của vùng bị nhiễm trùng có thể diễn ra nhanh chóng và trở nên rất đau đớn. Vùng bị nhiễm trùng thường nóng bức và có thể xuất hiện dấu vết mủ hoặc dịch nhiễm trùng dưới da.
- Sưng nang: Trong một số trường hợp, nhiễm trùng Vibrio vulnificus có thể dẫn đến sưng nang, tạo ra các nang mủ hoặc dịch nhiễm trùng nằm dưới da. Điều này là dấu hiệu của viêm nhiễm và tình trạng nghiêm trọng hơn của nhiễm trùng.
- Sốt và triệu chứng cơ bản: Người bị nhiễm trùng thường trải qua sốt, buồn nôn, và có thể nôn mửa. Họ cảm thấy mệt mỏi và có thể trải qua sự mất cân bằng điện giải và nước, có thể dẫn đến các triệu chứng như mất nước và hậu sản.
Trong trường hợp nhiễm trùng nặng, người bệnh có thể gặp các triệu chứng sau:
- Hoại tử da
- Sốc nhiễm trùng
- Tụt huyết áp
- Hôn mê
- Các triệu chứng nghiêm trọng: Trong các trường hợp nghiêm trọng, nhiễm trùng Vibrio vulnificus có thể lan sang máu, gây ra nhiễm trùng máu. Khi xảy ra nhiễm trùng máu, người bệnh có thể trải qua sốt cao, hạ huyết áp, suy tim và suy thận. Trường hợp nhiễm trùng máu do Vibrio vulnificus có thể rất nguy hiểm và đe dọa tính mạng
Trường hợp nặng gần đây nhất theo thông tin của báo chí địa phương, bà Laura Barajas, 40 tuổi, cư trú tại San Jose, California, Hoa Kỳ, đã bị nhiễm khuẩn do ăn cá rô phi chưa chín. Sau nhiều tháng chiến đấu với căn bệnh nhiễm trùng máu nguy hiểm, trong tuần vừa qua, các bác sĩ đã phải thực hiện cuộc phẫu thuật cắt bỏ cả bốn chi của bà Barajas để cứu sống bà.
4. Nguyên nhân mắc phải vibrio vulnificus
Vibrio vulnificus thường xâm nhập vào cơ thể qua các vết thương hở, chẳng hạn như vết trầy xước do tiếp xúc với nước biển. Vi khuẩn cũng có thể xâm nhập vào cơ thể qua đường tiêu hóa khi ăn hải sản sống hoặc chưa nấu chín.
Những người có nguy cơ cao mắc nhiễm trùng do Vibrio vulnificus bao gồm:
- Người có vết thương hở trên da
- Người ăn hải sản sống hoặc chưa nấu chín
- Người có hệ miễn dịch suy yếu
- Người bị bệnh gan mạn tính
- Người bị tiểu đường
5. Khuyến cáo giảm nhiễm vi khuẩn Vibrio vulnificus
Nguy cơ nhiễm vi khuẩn Vibrio vulnificus tồn tại cho mọi người và có những cách lây bệnh phổ biến như sau. Hãy cẩn trọng khi tiêu thụ hải sản sống, đặc biệt là hàu sống, một món ăn ưa thích của nhiều người. Ăn hàu sống hoặc chưa nấu chín có thể dẫn đến việc nhiễm vi khuẩn Vibrio vulnificus và gây ra nhiễm trùng nguy hiểm, thậm chí có thể dẫn đến tử vong.
Ngoài ra, người tham gia các hoạt động trên biển như bơi lội, câu cá, hoặc cầm nắm hải sản cũng có nguy cơ bị nhiễm bệnh. Có trường hợp đã xảy ra việc nhiễm bệnh thông qua các vết thương nhỏ, như vết đâm từ con tôm hoặc va chạm với vỏ hàu khi tắm biển. Nhiễm trùng có thể xảy ra thông qua những vết thương nhỏ ngay cả khi chúng đã tồn tại từ trước.
Để phòng ngừa bệnh, quan trọng nhất là không nên ăn hải sản chưa được nấu chín. Tránh việc bị thương khi tham gia các hoạt động tiếp xúc với nước biển và hải sản, như tắm biển, câu cá biển, và chế biến hải sản. Đối với những người có vết thương hở, vết cắt nhỏ, vết trầy xước, cần cẩn thận khi tiếp xúc với nước biển, nước lợ, hoặc hải sản sống. Nếu bạn nghi ngờ đã tiếp xúc với nguồn bệnh hoặc có các triệu chứng như sưng, nóng, đỏ, đau tại vết thương, hoặc nổi ban, bọng nước ở chân, tay, hãy đến cơ sở y tế để kiểm tra sớm.
Theo khuyến cáo của Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC Hoa Kỳ), những người có bệnh gan mạn tính hoặc các bệnh lý gây suy giảm miễn dịch, cũng như đang sử dụng các loại thuốc điều trị có thể ảnh hưởng đến hệ miễn dịch, cần cực kỳ thận trọng khi tiếp xúc với Vibrio vulnificus, vì có thể dẫn đến nhiễm khuẩn nghiêm trọng và thậm chí tử vong.
6. Chẩn đoán và điều trị
Chẩn đoán sớm nhiễm vi khuẩn Vibrio vulnificus hoặc viêm cân, cơ hoại tử là điều cực kỳ quan trọng do bệnh tiến triển rất nhanh chóng. Khi đã xuất hiện, viêm cân, cơ hoại tử tiến triển nhanh, vi khuẩn tấn công mô liên kết, mô mỡ và mô cơ, đe dọa tính mạng con người (V. vulnificus còn được gọi là vi khuẩn “ăn thịt người”).
Tuy nhiên, không phải lúc nào cũng có thể chẩn đoán sớm do các dấu hiệu và triệu chứng của viêm cân, cơ hoại tử hoặc nhiễm khuẩn da thông thường.
Chẩn đoán lâm sàng
Về mặt lâm sàng: Chẩn đoán sớm viêm cân cơ hoại tử thường dựa trên yếu tố dịch tễ, tiền sử tiếp xúc của người bệnh với tác nhân gây bệnh và triệu chứng tiến triển, bao gồm xuất hiện các nốt phỏng khí dưới da và triệu chứng nhiễm trùng, nhiễm độc phát triển nhanh trên người bệnh.
Xét nghiệm
Nuôi cấy: Vibrio vulnificus bằng các phương pháp thông thường từ vết thương nhiễm trùng hoặc nhiễm trùng huyết. Khi nghi ngờ nhiễm trùng ruột, Vibrio các sinh vật có thể được nuôi cấy từ phân trên môi trường với thiosulfate citrate muối mật đường saccarose trung bình. Nuôi cấy từ hải sản ô nhiễm cũng có thể dương tính.
Chẩn đoán sinh học phân tử: hiện nay có các bộ kit Real-time PCR chẩn đoán chính xác sự có mặt của vi khuẩn trong mẫu bệnh phẩn, có thể cho phép phát hiện sớm các tác nhân gây bệnh. ABT cung cấp giải pháp chẩn đoán Vibrio Vulnificus từ quá trình lấy mẫu, tách chiết đến Real-time PCR. (tham khảo thêm các kit chẩn đoán tác nhân vi sinh thực phẩm)
Tuy nhiên, nhiễm Vibrio vulnificus có thể gây ra các bệnh nguy hiểm, do đó, việc điều trị thường được thực hiện ngay lập tức, trước khi có kết quả xác nhận bằng xét nghiệm nhiễm khuẩn.
Quá trình điều trị sẽ bao gồm sự kết hợp của nhiều phương pháp khác nhau:
- Sử dụng kháng sinh qua đường tĩnh mạch: Liều lượng và thời gian sử dụng kháng sinh sẽ tùy thuộc vào loại kháng sinh cụ thể.
- Thực hiện việc làm sạch vùng thương tổn và loại bỏ các mảng mô hoại tử. Trong các trường hợp nghiêm trọng, có thể cần phải tiến hành phẫu thuật cắt bỏ phần bị nhiễm khuẩn để ngăn chặn sự lan tràn của nhiễm khuẩn.
- Các phương pháp điều trị khác sẽ được áp dụng tùy thuộc vào tình trạng cụ thể của bệnh nhân.
Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng bất thường nào, quý vị nên tới gặp bác sĩ chuyên khoa để được khám và tư vấn thêm
